‘Ik fotografeer dingen die ik niet wil schilderen en ik schilder dingen die ik niet kan fotograferen’
MAN RAY
Robbert Fortgens (1960) is geboren in Utrecht en studeert na zijn middelbare schooltijd enige jaren aan de Rietveld Academie in Amsterdam. Fortgens woont en werkt in Antwerpen en exposeert in verschillende Europese landen en in de Verenigde Staten.
Fortgens wordt in zijn vroege oeuvre aanvankelijk sterk aangetrokken tot de fotografisch realistische fijnschilderkunst en het is met name de Israëlische schilder Meir Salomon (1947) die hem onderwijst in deze techniek. Zijn artistieke houding neemt echter een grote wending wanneer hij in 1988 het werk ziet van de Nederlands-Amerikaanse schilder Willem de Kooning (1904-1997) op een tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam. De Koonings overgave aan het schilderen zèlf, waarin hij een hoogstpersoonlijke en daarom subjectieve weergave van wat er in hem leeft nastreeft en tijdens dit schilderproces een directe connectie met de materie en de kleur van de verf aangaat, staat haaks op de minutieuze schilderwijze van Fortgens’ realistische doeken en vanaf dat jaar tonen zijn werken grote abstract-expressionistische composities die in weinig meer lijken op het figuratieve werk van daarvoor. Hij laat zich nu leiden door het spontane schilders gebaar dat vanuit een leeg gemaakte geest lijkt voort te komen. Beelden dringen zich aan hem op, als een residu van opgedane visuele indrukken.
Naast het schilderen heeft de kunstenaar sinds jaar en dag een grote voorliefde voor de fotografie. Twee ogenschijnlijk contrasterende voorliefdes. Aan de ene kant van het spectrum het fotografisch realisme met zijn grote nadruk op de exacte weergave van de beeldmotieven, en aan de andere kant het abstract expressionisme. Het resulteert bij Fortgens in een dialectisch proces; de confrontatie van de uitersten die tegenover elkaar komen te staan en uiteindelijk tot versmelting komen om een nieuwe stelling in te nemen, een verschijnsel waarmee de wereld van de beeldende kunst vaker mee te maken heeft.
Voor Fortgens verwordt fotografie een concept waarin hij speelt met de mogelijkheden van een nieuwe verbeelding; artistiek concept èn techniek gaan een samenspel met elkaar aan. Het surrealisme maakt dankbaar gebruik van de mogelijkheden van de fotografie, die niet zozeer meer een werkelijkheid weergeeft, als wel een nieuwe werkelijkheid creëert. Al dan niet in relatie met de eveneens nieuw ontwikkelde collagetechnieken in de beeldende kunst.
Zo komt Robbert Fortgens tot een samensmelting van de twee uitersten. De kunstenaar gaat beide disciplines, de fotografie en de schilderkunst, met elkaar verbinden, door deze, al dan niet in of naast elkaar, in één werk samen te brengen. Met de mogelijkheden en implicaties van lens, licht en sluitertijd, kwast, penseel en paletmes, het opbouwen van het vlak door middel van diverse materialen en procedés, vindt hij zijn weg naar nieuwe werken. Er ontstaan enerzijds series waarin het fotografisch element duidelijk de overhand heeft, zoals uitzichten op een metropool vanuit een expliciet perspectief, of in portretten van al dan niet geposeerde modellen. Anderzijds schept hij duo-presentaties, waarin hij foto en geschilderd doek naast elkaar plaatst, als de twee pendanten van een diptiek. De vaak bewerkte foto gaat zodoende een relatie aan met een abstract, meestal monochroom, doek, waarin niet zelden de structuur van de verfstreek en de daarmee opgebouwde verfvlakken het verhaal vertellen. De foto kan dusdanig bewerkt worden met verf of met verschillende lagen van een synthetische epoxy dat er een gelaagdheid van het beeld ontstaat, waardoor de scherpe begrenzingen van de twee delen enigszins vervagen. Schilderkunst en fotografie gaan zo in zekere zin door elkaar lopen, maar blijven tegelijkertijd als twee eigenheden naast elkaar staan: de gefotografeerde beelden en de geschilderde composities lijken elkaar te beantwoorden of te bevragen. Ze zijn een dialoog met elkaar aangegaan terwijl ze hun eigenheid en karakteristieke kenmerken behouden.
De synthese die Fortgens door deze werkwijze bereikt, biedt letterlijk en figuurlijk een gelaagd zicht op de werkelijkheid. Een werkelijkheid die zich permanent elke dag en overal bij hem aandient en die de kunstenaar vanuit een sterke innerlijke drang steeds weer opnieuw in zijn werken moet en wil verwerken. Tegelijkertijd bevrijdt dit concept de schilder van de eis om een specifieke stellingname in te nemen.
—
“I photograph things I do not want to paint, and I paint things I cannot photograph.”
— MAN RAY
Robbert Fortgens (1960) was born in Utrecht and studied for several years at the Rietveld Academy in Amsterdam after completing high school. He lives and works in Antwerp and exhibits in various European countries and the United States.
In his early work, Fortgens is initially drawn to photorealistic painting, particularly learning this technique from the Israeli painter Meir Salomon (1947). However, his artistic approach undergoes a significant shift in 1988 when he sees the work of Dutch-American painter Willem de Kooning (1904-1997) at an exhibition at the Stedelijk Museum in Amsterdam. De Kooning’s surrender to painting itself, in which he seeks a highly personal and therefore subjective representation of his inner life while establishing a direct connection with the medium and color of the paint, contrasts sharply with Fortgens’ meticulous style. From that year onwards, his works display large abstract expressionist compositions that differ significantly from his previous figurative pieces. He now lets the spontaneous gesture of painting emerge from a cleared mind, allowing images to arise as a residue of visual impressions.
In addition to painting, the artist has long had a deep love for photography, representing two seemingly contrasting passions. On one side of the spectrum is photorealism, with its strong emphasis on exact representation, while on the other is abstract expressionism. This results in a dialectical process for Fortgens; the confrontation of these extremes ultimately leads to a fusion that creates a new assertion, a phenomenon that often occurs in the world of visual arts.
For Fortgens, photography becomes a concept in which he plays with the possibilities of new imagery; artistic concept and technique engage in a dynamic interplay. Surrealism effectively utilizes the possibilities of photography, which creates a new reality rather than merely representing an existing one, often in relation to newly developed collage techniques in the visual arts.
Through this approach, Robbert Fortgens achieves a synthesis of the two extremes. He connects both disciplines—photography and painting—by integrating them, either together or alongside each other, within a single work. Using the possibilities and implications of lens, light, and shutter speed alongside brush, paintbrush, and palette knife, he explores new artistic avenues. This results in series where the photographic element clearly dominates, such as views of a metropolis from an explicit perspective or portraits of posed and unposed models. Conversely, he creates duo presentations, placing photographs and painted canvases side by side as the two pendants of a diptych. The often manipulated photograph thereby establishes a relationship with an abstract, usually monochromatic canvas, where the structure of brush strokes and built-up paint surfaces narrate the story. The photograph can be layered with paint or various synthetic epoxy layers, creating a depth to the image that blurs the sharp boundaries between the two parts. In this way, painting and photography intertwine to some extent while remaining distinct: the photographed images and painted compositions seem to respond to or question each other. They enter into a dialogue while maintaining their individuality and distinctive characteristics.
The synthesis Fortgens achieves through this method provides both a literal and figurative layered view of reality—one that presents itself to him every day and everywhere, and which he feels compelled to process anew in his works due to a strong inner drive. At the same time, this concept liberates the painter from the obligation to take a specific position.
